شاک ویو تراپی یکی از گزینه‌های درمانی نوظهور برای بیماران مبتلا به خار پاشنه است. شاک ویو تراپی یک درمان غیرجراحی است که در آن تکانه‌های انرژی از طریق پوست به بافت‌های آسیب‌دیده یک تاندون با وضعیت غیرطبیعی ارسال می‌شوند تا ترمیم بافت و رشد سلول‌ها، تسکین درد و توانبخشی حرکتی شتاب بگیرد.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه یکی از عارضه‌های شایع مچ پا است که اغلب با پلانتار فاشئیت (التهاب مزمن غلاف کف پا) اشتباه گرفته می‌شود. این دو، اگرچه مشابه و با هم مرتبط هستند، اما در واقع آن‌ها دو عارضه جدا از یکدیگرند. خارهای پاشنه یک سری رسوبات کلسیمی قلابی شکل، نوک تیز یا قفسه مانند هستند که روی استخوان شکل می‌گیرند. خارهای پاشنه خود درد ندارند، بلکه با پیشروی در بافت‌های نرم و سیخونک زدن به آن‌ها باعث درد و ناراحتی می‌شوند.
علل و علائم خار پاشنه
خار پاشنه عارضه‌ای شایع در میان بیمارانی است که سابقه درد ناشی از پلانتار فاشئیت دارند. پلانتار فاشئیت زمانی بروز می‌کند که رباط غلاف کف پایی، که زیر قوس کف پا قرار دارد، دچار ضعف، آسیب یا التهاب شود. در این حالت، بدن تلاش می‌کند تا با انباشته کردن کلسیم روی استخوان، فشار‌هایی که به واسطه این مشکلات به این رباط وارد شده را جبران کند که این باعث شکل‌گیری خار می‌شود. بدن از این طریق تلاش می‌کند تا فشار وارده بر رباط فرسوده را کاهش دهد.
این عارضه عموماً می‌تواند به علل زیر بروز کند:
- راه رفتن نامتقارن که باعث می‌شود فشار بیش از حدی به بعضی از ناحیه‌های مچ پا وارد شود
- چاقی مفرط، که می‌تواند باعث وارد آمدن فشار غیرضروری بر رباط غلاف کف پایی شود
- پوشیدن کفش‌های فرسوده یا با اندازه نامناسب
- کار در مشاغلی که مستلزم ایستادن یا حتی نشستن به مدت طولانی، و یا بلند کردن اجسام سنگین هستند
- ورزش بدون گرم کردن
- برخورد مکرر با سطوح سخت
- فرایند طبیعی افزایش سن که منجر به کاهش خاصیت ارتجاعی رباط می‌شود
خارهای پاشنه اغلب هیچ علائمی نداشته و معمولاً با تشخیص پلانتار فاشئیت به وجود آن‌ها پی برده می‌شود. بیماران در آن را شبیه درد فرو رفتن یک سوزن یا چاقوی تیز در کف پا توصیف می‌کنند. بسیاری از افراد این درد را پس نشستن‌های طولانی مدت یا اولین ایستادنِ بعد از بیدار شدن از خواب تجربه می‌کنند. سایر علائم عبارتند از:
- درد کف پا، خصوصاً نزدیک پاشنه
- درد شدید بعد از ورزش یا فعالیت (نه در خلال آن‌ها)
- محدود شدن حرکت رو به بالای مفصل قوزک پا
- دردی که موقع قرار دادن فشار روی پاشنه، با خم کردن مفصل قوزک پا به طرف بالا، شدت می‌یابد
در اغلب موارد، تیر کشیدن ناحیه پاشنه برای تأیید وجود خار پاشنه کافی است. همچنین، پزشک برای تأیید چشمی وجود خار از عکس رادیولوژی استفاده می‌کند. اغلب، بسیاری از بیماران با درمان‌های غیرجراحی بهبود می‌یابند و تنها در موارد شدید عارضه است که برای برداشتن خار به جراحی نیاز است.
شاک ویو تراپی دقیقاً چیست؟
گاهی اوقات از شاک ویو تراپی (SWT) تحت عنوان شاک ویو تراپی برون‌پیکری (ESWT) یاد می‌شود. این دو عبارت هر دو به یک درمان اشاره دارند، برای همین می‌توان از هر دو برای اشاره به درمان مذکور استفاده کرد. انرژی ارسال شده توسط شاک ویو تراپی الکتریکی نبوده بلکه یک ارتعاش مکانیکی فرکانس بالای سریع به شکل موج فشاری رادیال (RPW) است.
شاک ویو تراپی چه مزیتی برای درمان خار پاشنه دارد؟
مزایا شاک ویو تراپی عبارتند از:
- تسکین سریع و مؤثر درد
- بازیابی قابلیت حرکت
- غیرجراحی و غیرتهاجمی بودن
- عدم نیاز به مصرف دارو
- خطر عفونت وجود ندارد
- خطر پارگی تاندون وجود ندارد
شاک ویو تراپی چگونه عمل می‌کند؟
امواج فشاری رادیال باعث چند تغییر در بافت هدف می‌شوند.
تغییرات سطح سلولی
یک افزایش سلولی در رادیکال‌های آزاد باعث آزاد شدن متابولیت‌هایی می‌شود که از بروز درد جلوگیری کرده و التهاب را بین می‌برند.
تغییرات عروقی
خون‌رسانی مناسب، نقشی حیاتی در التیام بافت دارد. شواهد نشان داده که شاک ویو تراپی محرک رگ‌زایی (تولید مویرگ‌هایی جدید) در بافت هدف است. این کار جریان خون موضعی (مچ پا) را به طرف ناحیه تحت درمان تغییر داده و منجر به افزایش سلامت بافت و بهبود روند التیام آن می‌شود.
کاهش اسپاستی‌سیتی عضلات
تحقیقات نشان داده که شاک ویو تراپی می‌تواند فعالیت انقباضی عضله را کاهش داده و الگوهای عصبی-شناختی درد را بکشند که این باعث می‌شود اسپاسم عضلانی کاهش یافته و نقاط ماشه‌ای میوفاشیال از بین بروند.
کاهش درد
شاک ویوها با تأثیرگذاری بر نورون‌های رابط موجود در فیبرهای عصبی A-β ما از انتقال پیام درد به مغز ما جلوگیری می‌کنند. تحقیقات نشان داده که این حالت که تحت عنوان مکانیسم کنترل دروازه شناخته می‌شود به طور مؤثری سطح درد را کاهش می‌دهد. به زبان ساده، شاک ویو تراپی به ما امکان می‌دهد تا با استفاده از پاسخ طبیعی بدن به آسیب حاد، در بافت‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند یا بهبود آن‌ها با تأخیر صورت می‌گیرد، باعث یک پاسخ التیامی شویم.
عارضه‌های قابل درمان با شاک ویو تراپی
در زیر فهرستی از شایع‌ترین عارضه‌های قابل درمان با شاک ویو تراپی را ارائه داده‌ایم. البته، در کلینیک کُرنرستون، یک فیزیوتراپیست باتجربه عارضه شما را ارزیابی می‌کند تا تعیین شود که چقدر احتمال دارد که شاک ویو تراپی بتواند تأثیر محسوسی در بهبودتان داشته باشد.
- پلانتار فاشئیت
- خار پاشنه/ درد پاشنه
- تاندونیت کلسیفیک
- تاندونیت کشکک زانو (زانوی پرش کنندگان)
- تاندونیت آشیل
- تاندونیت روتاتور کاف
- نقاط ماشه‌ای میوفاسیال در عضلات
- سندروم ایلیوتیبیال
- آرنج تنیس بازان و آرنج گلف بازان
- بورسیت
- استخوان سازي هتروتوپيك (میوزیت اسیفیکان)
جلسه درمان شاک ویو تراپی چگونه خواهد بود؟
ارزیابی عارضه شما
برای اینکه تعیین شود که شاک ویو تراپی برای شما مناسب است، پزشک عارضه‌تان را ارزیابی خواهد کرد. اگر پزشک احساس کند که شاک ویو تراپی تغییر محسوسی در میزان توانبخشی شما ایجاد می‌کند، توصیه می‌کند که این درمان را انجام دهید.
تهیه یک برنامه درمانی
پزشک، بر مبنای یافته‌های ارزیابی‌تان، یک برنامه درمانی شامل پارامترهای ایده‌آل شاک ویو، تعداد جلسات درمان و تمرینات یا کشش‌هایی که بین جلسات درمان باید انجام دهید برای شما تعیین می‌کند.
نحوه انجام شاک ویو تراپی
- شاک ویو از طریق یک تکانه هوای فشرده از یک دسته (هندپیس) به بافت ارسال می‌شود
- شاک ویو به کل ناحیه درد تابیده می‌شود
- به هیچگونه داروی بی‌حسی یا بیهوشی نیاز نیست و شما می‌توانید بعد از جلسه به فعالیت‌های معمولتان ادامه دهید (توصیه می‌شود به مدت 48 ساعت بعد از درمان از ورزش‌ها و تمریناتی که باعث تحریک درد می‌شوند خوددار می‌کنید)
- معمولاً درمان بلافاصله شروع می‌شود
درمان اکثراً 4 تا 6 دقیقه طول می‌کشد.
مراقبت‌های بعد از درمان
معمولاً بیماران بعد از درمان از پای درمان شده استفاده می‌کنند و وزن بدن را روی آن قرار می‌دهند (مثل هنگام راه رفتن). به بیماران توصیه می‌شود به مدت یک تا دو هفته بعد از درمان فعالیت‌های فیزیکی خود را کاهش دهند. با استفاده از شاک ویو تراپی می‌توان نتایج خوبی برای برخی مشکلات تاندون‌ها یا عارضه‌های تخریبی مزمن به دست آورد. برای اینکه بهترین نتیجه ممکن را به دست بیاورید پزشک به شما خواهد گفت که بین جلسات درمان چه کارهایی را باید و چه کارهایی را نباید انجام دهید.
چه کسانی نباید از شاک ویو تراپی استفاده کنند؟
شاک ویو برای افراد زیر مناسب نیست:
- زنان باردار
- مبتلایان به یک ناهنجاری انعقاد خون (مانند ترومبوز)
- افرادی که داروهای ضدانعقاد خون خوراکی مصرف می‌کنند
- افرادی که در طول شش هفته گذشته تزریق استروئید دریافت کرده‌اند
- افرادی که دستگاه ضربان‌ساز در بدن نصب کرده‌اند
- افرادی که در محل درمان تومور دارند
- افرادی که در محل درمان دچار عفونت یا خراشیدگی پوست هستند
آیا شاک ویو تراپی درد دارد؟
در طول درمان، شاک ویو تراپی باعث درد ملایمی می‌شود که عموماً بعد از پایان درمان از بین می‌رود. اکثر بیماران این درد را به خوبی تحمل می‌کنند، و فیزیوتراپیست‌های ما می‌توانند شدت تکانه‌ها را طوری تنظیم کنند که درمانی راحتی را تجربه کنید.
سایر روش ها برای درمان خار پاشنه
پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این درمان‌ها را برای مدیریت درد ناشی از خار پاشنه‌تان به شما توصیه کند:
- استراحت
- یخ
- داروهای مسکن بدون نسخه (ایبوپروفن)
- عوض کردن کفش
- کفی‌های طبی کفش با طراحی سفارشی
- کفی‌های کفش بدون نسخه مثل پدهای معمولی یا کفی‌های مخصوص پاشنه
- کنترل وزن برای کاهش فشار وارده بر مفاصل
- تمرینات کششی
- ماساژ عمقی بافت‌ها از طریق فیزیوتراپی
- تزریق استروئید برای کاهش التهاب و درد
- جراحی، در صورتی که درمان‌های محافظه‌کارانه نتوانند درد را تسکین دهند
پرسش‌های متداول
آیا این درمان نیاز به جراحی یا مصرف دارو دارد؟
در شاک ویو تراپی به جراحی، بیهوشی، تزریق یا مصرف دارو هیچگونه نیازی نیست.
درمان خار پاشنه چقدر طول می‌کشد؟
یک جلسه درمان عموماً 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد. شما به مدت چهار هفته، به هفته‌ای یک جلسه درمان نیاز خواهید داشت.
چه مدت بعد می‌توانم انتظار نتیجه داشته باشم؟
اکثر بیماران بعد از اولین جلسه درمان مشاهده خواهند کرد، البته، روند بهبودی تا سه ماه بعد از آخرین جلسه ادامه خواهد داشت. نرخ موفقیت این درمان حدوداً 70 تا 80% است.
آیا این درمان خار پاشنه با شاک ویو عوارض جانبی دارد؟
از آنجا که شاک ویو تراپی به هیچگونه دارو، جراحی، تزریق یا بیهوشی نیاز ندارد، به همین دلیل این درمان عملاً هیچگونه عوارض جانبی ندارد. ممکن است بعضی از بیماران درست بعد از درمان به مدت کوتاهی به مقدار جزئی سوزش، گرمی یا بی‌حسی را تجربه کنند.
درمان خار پاشنه به چند جلسه درمان نیاز است؟
تحقیقات نشان داده که با سه جلسه درمان، با فواصل یک هفته‌ای، بهترین نتیجه به دست می‌آید. در بعضی موارد، ممکن است فیزیوتراپ یک یا دو جلسه درمان اضافی را توصیه کند.
